Jest to postępowanie zmierzające do postawienia rozpoznania choroby i podjęcia jej leczenia w tzw. przypadkach trudnych, czyli w przypadkach chorób przebiegających w sposób nietypowy lub należących do tzw. chorób rzadkich, gdy ustalenie rozpoznania nie jest możliwe w czasie jednej wizyty lekarskiej, czyli w ramach standardowej porady neurologicznej.
Porada ta obejmuje kilka wizyt i pracę lekarza poza czasem tych wizyt i kończy się sporządzeniem dla chorego dokładnej dokumentacji procesu diagnostycznego z uwzględnieniem diagnostyki różnicowej i sformułowaniem zaleceń terapeutycznych. O potrzebie tego typu porady lekarz informuje chorego w trakcie pierwszej wizyty. Po podjęciu przez chorego wstępnej decyzji akceptującej ten typ porady, lekarz przedstawia w skrócie plan dalszych działań i ustala z chorym sposób dalszego kontaktu.
Podstawowymi etapami tej porady są:
• Wizyta wstępna
Celem wizyty jest zebranie wstępnych danych na temat głównych dolegliwości, dotychczasowego przebiegu choroby, współistniejących chorób i innych informacji niezbędnych do określenia obszaru poszukiwań diagnostycznych. W trakcie tej wizyty wykonywane jest również badanie neurologiczne w zakresie niezbędnym dla jej celu. Jeśli zebrane dane są wystarczające wizyta kończy się wstępnym, krótkim przedstawieniem chorób, które mogą być powodem dolegliwości i badań koniecznych dla ich udokumentowania.
• Wizyta uzupełniająca
Wizyta jest planowana, jeśli w czasie wizyty wstępnej lekarz nie miał dostępu do odpowiedniej dokumentacji lekarskiej, albo chory nie potrafił przedstawić pełnego zestawu przyjmowanych leków i ich dawek lub udzielić innych niezbędnych informacji. Czasami konieczna jest rozmowa z inną osobą bardzo dobrze znającą chorego i mogącą dostarczyć wiarygodnych informacji o przebiegu choroby, których sam pacjent nie zna lub nie pamięta. Wizyta może być także uzasadniona potrzebą dokładniejszego badania neurologicznego, uwzględniającego elementy nie wchodzące w skład rutynowego badania neurologicznego, np. dokładna ocena parkinsonizmu, zaburzeń funkcji poznawczych, zakresu zaburzeń czucia itp.
• Plan działań diagnostycznych
Opracowanie tego planu jest działaniem samego lekarza zmierzającym do sformułowania pełnej listy podejrzanych chorób i badań, których wykonanie jest niezbędne dla przeprowadzenia diagnostyki różnicowej, czyli ustalenia rozpoznania przez potwierdzenie lub wykluczenie tych chorób na podstawie zgodności wyników badań ze znanymi kryteriami diagnostycznymi tych chorób. W tym celu zwykle konieczne są dokładniejsze badania: fizykalne, innych specjalistów, aparaturowe (neuroobrazowe, elektrofizjologiczne, laboratoryjne, itd.), a także obserwacje zmienności objawów, np. w formie ustrukturyzowanych zapisów chorego (dzienniczki). Działanie to obejmuje także sięgnięcie do podręcznika lub piśmiennictwa, szczególnie w przypadku chorób, które diagnozuje się rzadko, o których lekarz może nie pamiętać w szczegółach koniecznych dla rozpoznania. Opracowanie planu działania wymaga także nierzadko konsultacji z innymi specjalistami czy sprawdzenia dostępności rzadko wykonywanych badań. Zakończyć się powinno stworzeniem pisemnego dokumentu zawierającego także orientacyjne ceny i miejsce przeprowadzenia proponowanych badań.
• Zaakceptowanie planu i kosztów badań
Może być dokonane w formie kolejnej wizyty lub w czasie rozmowy telefonicznej lub korespondencji e-mailowej. Pacjent ma prawo do otrzymania wszystkich wyjaśnień pozwalających na świadome podjęcie decyzji o akceptacji, lub nie, zaproponowanego przez lekarza planu.
• Realizacja badań
Następuje na podstawie indywidualnego planu sporządzonego przez rejestratorkę poradni zawierającego terminy kolejnych badań z informacjami na temat ich miejsca, sposobu zgłoszenia się, wymogów procedury badania i innymi ważnymi informacjami na temat zaplanowanego badania. Czas tego etapu zależy od kalendarza poszczególnych pracowni czy specjalistów (pierwszy wolny termin). Na życzenie chorego rejestratorka dokonuje rezerwacji terminów kilku badań w dogodnym czasie, np. jednego dnia dla chorych dojeżdżających z innych miejscowości.
• Podsumowanie wyników badań
Jest to kolejne działanie samego lekarza, który na podstawie zapoznania się z wynikami badań podejmuje decyzję o zakończeniu diagnostyki lub o konieczności jej uzupełnienia (powtórzenie badań, konieczność dłuższej obserwacji, nowe badania) i informuje w uzgodniony wcześniej sposób o tym chorego.
• Postawienie rozpoznania i rozpoczęcie leczenia
Jest to ostatni etap procesu diagnozowania i pierwszy procesu leczenia. Powinien nastąpić w formie bezpośredniego kontaktu lekarza z chorym (wizyta lekarska). W szczególnych okolicznościach może mieć formę rozmowy telefonicznej czy kontaktu e-mailowego.
Przedstawione powyżej etapy postępowania diagnostycznego w przypadkach trudnych są modelem standardowego postępowania i mogą być indywidualnie zmienione, dostosowane do indywidualnego przypadku. Sprawny przebieg procedury, a co za tym idzie zmniejszenie jej kosztów, zależny jest m.in. od zapewnienia lekarzowi wglądu do odpowiedniej dokumentacji lekarskiej, wcześniejszego przygotowania listy swoich dolegliwości z opisem ich przebiegu i wykonanych z tego powodu badań i konsultacji. Przydatny jest także spis przyjmowanych leków (patrz – co warto mieć ze sobą w czasie pierwszej wizyty u neurologa). Pozwoli to uniknąć dodatkowych wizyt.